บ้านหมอเห สายโกสินทร์

เอกชน

หมอเห สายโกสินทร์ (สกุลเดิม จงกลนี) เป็นหมอยาพื้นบ้านที่ได้รับความนับถือจากผู้คนในชุมชนวัดท่าพูด ต.ไร่ขิง อ.สามพราน จ.นครปฐม นอกจากนี้หมอเห เองยังเป็นเจ้าพิธีกรรมต่างๆ ด้วย หากบ้านใด้มีงานทำบุญ งานแต่งงาน งานทำขวัญ หมอเหก็จะไปช่วยเป็นเจ้าพิธีในงานนั้นๆ หมอเหร่ำเรียนวิชาแพทย์แผนไทยสมัยเมื่อยังบวชเรียนที่วัดท่าพูด ต่อมาเมื่อสึกเป็นฆราวาสก็ได้ใช้วิชาแพทย์แผนไทยของท่านช่วยรักษาโรคภัยให้ชาวบ้าน ปัจจุบันหมอเห สายโกสินทร์ได้สิ้นไปแล้ว แต่มีทายาทเป็นลูกสาวชื่อ คุณป้าเสน่ห์ ที่ยังเก็บรักษาเอกสารโบราณที่เป็นสมบัติส่วนตัวของหมอเห สายโกสินทร์ไว้อยู่ ทางงานเวทีเครือข่ายพิพิธภัณฑ์ จึงได้ชักชวนให้โครงการสำรวจ รวบรวม และศึกษาวรรณกรรมท้องถิ่นภาคตะวันตก และฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ไปร่วมสำรวจ จัดทำทะเบียนเอกสารโบราณ และถ่ายสำเนาดิจิทัลเอกสารโบราณ ตลอดจนห่อผ้าเก็บรักษาเอกสารโบราณ 

วัดดอนขนาก

วัด

วัดดอนขนาก เดิมเป็นที่ดอนมีต้นป่าขนากขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก ประชาชนที่อาศัยอยู่ได้เรียกชื่อตามการอนุรักษ์ของท้องถิ่นที่มีป่านั้นว่า ดอนขนาก ต่อมาได้จัดสร้างเป็นสำนักสงฆ์ เมื่อ พ.ศ. 2450 โดย นายไล้ อยู่สิริ บริจาคที่ดินเป็นที่สำนักสงฆ์ จำนวน 8 ไร่ และ นายหยก กิ่มเพชร บริจาคที่ดินเป็นที่สำนักสงฆ์ จำนวน 4 ไร่ 2 งาน 60 ตารางวา รวมที่ดินทั้งหมด 12 ไร่ 2 งาน 60 ตารางวา ต่อมามี นายพุฒ นางอ่วม นายนาค และนายบุตร มีจิตศรัทธาสร้างกุฏิขึ้นรวม 2 หลัง เป็นแบบทรงไทยโบราณ จึงได้นิมนต์พระภิกษุวัดไผ่ล้อม จ.นครปฐม มาจำพรรษา รวม 5 รูป โดยมี พระอาจารย์จ๊ะ เป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสรูปแรก ครั้นต่อมามีเหตุการณ์ผลัดเปลี่ยนผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสอีกหลายรูป จนถึง พ.ศ. 2499 พระอธิการศรีทอง อังสุทตฺโต เจ้าอาวาส ได้ทำการบูรณะปฏิสังขรณ์วัตถุเจริญรุ่งเรืองมาก

วัดท่าพูด

วัด

วัดท่าพูด ตั้งอยู่ริมแม่น้ำท่าจีน หรือแม่น้ำนครชัยศรี เดิมชื่อว่า “วัดเจตภูต” โดยมีเรื่องเล่าเป็นตำนานสืบต่อกันมาว่า มีพี่น้องสองคนนั่งอยู่ใกล้จอมปลวกใหญ่พอพี่ชายนอนหลับไป น้องชายมองเห็นตัวแมงดาวเรืองคลานออกมาจากจมูกของพี่ชายและมันก็คลานหายเข้าไปในจอมปลวก ต่อมาตัวเองก็นอนหลับไปเช่นกันและฝันไปว่ามีภูติมาบอกว่ามีทรัพย์สมบัติกองอยู่มากมายในภูเขา ขอให้ขุดเอามาขายเพื่อเอาเงินสร้างวัด พอสะดุ้งตื่นขึ้นมาจึงเล่าเรื่องให้พี่ชายฟัง จากนั้นจึงได้ช่วยกันขุดดินหาสมบัติแต่ไม่พบ จึงได้หวนนึกถึงเรื่องที่ภูติมาบอกและตัวแมงดาวเรืองเดินเข้าไปในจอมปลวก จึงขุดค้นดูในจอมปลวกและได้ทรัพย์สมบัติมามากมายจึงเอามาขายเพื่อนำเงินมาสร้างวัดตามความฝันและได้เดินทางมาหาที่สำหรับสร้างวัด ได้พบกับทางสามแพร่งแห่งหนึ่ง มองดูเหมาะสมจึงได้สร้างวัดขึ้น ณ ที่แห่งนี้โดยให้ชื่อว่า “วัดเจตภูต” ต่อมาคำกร่อนเป็น “วัดตะพูด” และ “วัดท่าพูด” ตามลำดับ แต่ข้อมูลที่น่าเชื่อถือได้เกี่ยวกับชื่อวัดท่าพูด คือ ในอดีตบริเวณวัดมี “ต้นมะพูด” ขึ้นอยู่มากมาย ซึ่งผลของต้นมะพูดนั้นสามารถนำไปทำยาสมุนไพรได้ด้วย นอกจากนี้ ภายในวัดท่าพูดมีพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นวัดท่าพูด ซึ่งเก็บโบราณวัตถุ รวมไปถึงเอกสารโบราณและจารึกด้วย

วัดบางกระ

วัด

วัดบางกระ ตั้งอยู่ตำบลหนองกลางนา อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี ติดริมแม่น้ำแม่กลอง หันด้านหน้าวัดออกไปทางแม่น้ำ ตามขนบแบบวัดเก่าทั่วไปก่อนที่จะมีการตัดถนน พระครูวินัยธร สมพงศ์ เขมวํโส ท่านเจ้าอาวาสวัดบางกระแจ้งว่าทางวัดเองได้เก็บตำรับตำราหนังสือโบราณเอาไว้อยู่ ซึ่งเป็นของดั้งเดิมอยู่กับวัดมานานตั้งแต่เจ้าอาวาสรุ่นก่อน ๆ เมื่อก่อนมีมากกว่านี้ แต่ก็ได้เสียหายไปบ้าง สูญหายไปบ้าง นอกจากนี้ท่านยังเล่าให้ฟังว่าเคยมีหน่วยงานหลายแห่งได้เข้ามาสำรวจเอกสารโบราณภายในวัดบางกระนี้มาบ้างแล้ว แต่ก็จำไม่ได้ว่ามีหน่วยงานใดบ้าง