ประวัติศาสตร์และศิลปกรรมเกี่ยวกับคัมภีร์ใบลานวัดแสนเมืองมาหลวง (หัวข่วง)

ดิเรก อินจันทร์

ใบลาน , เชียงใหม่ , วัดแสนเมืองมา , วัดหัวข่วง , ศิลปกรรม , เอกสารตัวเขียน , การศึกษา

ธรรมเนียมการบันทึกหลักธรรมคำสอน การศึกษา และการทำบุญในพุทธศาสนาขงชาวล้านนาจะดำเนินการผ่านการคัดลอกคัมภีร์ใบลาน คือใช้ใบลานบันทักหลักธรรมคำสอน การอ่านหรือคัดลอกใบลานถือเป็นระบบการเรียนรู้ของพระภิกษุสามเณรในอดีต และการทำบุญด้วยการคัดลอกหรือสร้างคัมภีร์ใบลานถวายไว้กับวัดถือเป็นการทำบุญที่ได้รับอานิสงส์มาก จึงจะพบได้ว่าตามวัดต่าง ๆ

ตำรายา พยากรณ์

นิสา เชยกลิ่น

RBR003-054 , วัดใหม่นครบาล , ไทยวน , คำอาราธนาครู , คำสู่ขวัญ , ทำนายผัวเมีย , ทำนายวันคู่มิตร , ทำนายวันเกิดเด็ก , ดูฤกษ์ยาม , โยกม้า , โรคซาง , โรคทราง , ยาจุดซาง , ยาจุดทราง , ยาสุมกระหม่อมแก้ทราง , ยาซางแดง , ยาทรางแดง , ยาเขียวน้อย , ยาเขียวกลาง , ยาต้อ , ยาตานขโมย , ยาแก้สารพัด , ยาเด็กหัวร้อนตัวร้อน , ยาชโลมตัว , ยาเหลืองน้อย , ยาแก้ลม

ตำรายา พยากรณ์ ฉบับวัดใหม่นครบาล จังหวัดราชบุรี เป็นสมุดไทย เขียนด้วยเส้นหมึกดำและดินสอ อักษรธรรมล้านนา ภาษาไทยถิ่นเหนือ เอกสารสภาพไม่สมบูรณ์ ขอบสมุดไทยเปื่อยยุุ่ยเล็กน้อย หน้าสมุดไทยบางหน้าตัวหนังสือจางหายทำให้อ่านไม่ได้ และชำรุดขาดหายไปบางส่วน เหลือจำนวน 32 หน้า ไม่ปรากฏชื่อผู้สร้าง
หน้าต้นเป็นตำรายา กล่าวถึงยา เช่น ยาซาง อาการของโรค และยาสำหรับรักษาโรค ส่วนหน้าปลายนั้น กล่าวถึง ตำราดูธาตุชายหญิง ตำราสู่ขวัญ นาคสมพงศ์ เป็นต้น

ข้อเสนอเชิงนโยบาย : การรับบริจาคข้อมูลสำเนาดิจิทัลเอกสารตัวเขียนเพื่ออนุรักษ์และเผยแพร่ข้อมูลสู่สาธารณะ

นิสา เชยกลิ่น , ดอกรัก พยัคศรี

ข้อเสนอเชิงนโยบาย , การจัดทำสำเนาดิจิทัล , การอนุรักษ์ , การบริจาคข้อมูล , การจัดแพลตฟอร์มกลาง , ฐานข้อมูลกลาง

การจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย : การรับบริจาคข้อมูลสำเนาดิจิทัลเอกสารตัวเขียนเพื่ออนุรักษ์และเผยแพร่ข้อมูลสู่สาธารณะ เป็นแนวทางการดำเนินเพื่อให้ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ร่วมมือกันอนุรักษ์ เผยแพร่ ต่อยอด และสร้างสรรค์เอกสารตัวเขียนอันเป็นมรดกภูมิปัญญาและวัฒนธรรมของประเทศไทย

ข้อเสนอเชิงนโยบาย : การจัดทำสำเนาดิจิทัลเอกสารตัวเขียน

นิสา เชยกลิ่น

ข้อเสนอเชิงนโยบาย , การจัดทำสำเนาดิจิทัล , การส่งเสริม , การอนุรักษ์

กระบวนการที่ส่งเสริมและอนุรักษ์เอกสารตัวเขียนให้คงอยู่ต่อไปนั้น มีหลายวิธีการทั้งการส่งเสริมให้สาธารณชนตระหนักถึงคุณค่าของเอกสารตัวเขียน การจัดอบรมการอนุรักษ์และดูแลรักษาเอกสารตัวเขียน การจัดเวทีเสวนาวิชาการ และการจัดทำสำเนาดิจิทัลเอกสารตัวเขียนและเผยแพร่ในเว็บไซต์ก็เป็นการอนุรักษ์เอกสารตัวเขียนรูปแแบบหนึ่ง ส่งเสริมให้สาธารณชนเข้าถึงข้อมูลเอกสารชั้นปฐมภูมิ เป็นมรดกภูมิปัญญา อีกทั้งใช้เป็นแหล่งอ้างอิงข้อมูลและเป็นหลักฐานสำคัญกรณีเอกสารตัวเขียนถูกโจรกรรมได้อีกด้วย

หมูเถื่อน: ตุณฑิลชาดก ฉบับไทยวน ราชบุรี

ดอกรัก พยัคศรี

RBR003-116 , วัดใหม่นครบาล , ไทยวน , เชียงแสน , ล้านนา , ราชบุรี , วรรณกรรมพื้นบ้าน , ชาดก , หมู , ตุณฑิล

"เมื่อธรรมคือ น้ำ บาปคือ เหงื่อไคล ศีลคือ กลิ่นหอมที่ไม่มีวันจางหาย"
หมูเถื่อน หรือตุณฑิลชาดก เป็นชาดกลำดับที่ 3 ในนิบาตชาดก ว่าด้วย ธรรม คือ น้ำ และบาป คือ เหงื่อไคล การได้อาบน้ำชำระเหงื่อไคลออกจากร่างกาย เท่ากับการเข้าถึงธรรมเพื่อชำระล้างบาปออกจากจิตใจ

ขั้นตอนการถือศีลอดใน ‘สมุดไทยขาว’ ของชาวมุสลิมแห่งคลองบางกอกน้อย

สุนิติ จุฑามาศ

สมุดไทยขาว , การถือศีลอด , การถือศีล , ศาสนาอิสลาม , มุสลิม , ฟิกฮ์ อัล-อิบาดะฮ์ , เราะมะฎอน

“บรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลาย การถือศีลอดนั้นได้ถูกกำหนดแก่พวกเจ้า เช่นกับเดียวที่ได้กำหนดแก่บรรดาผู้ก่อนหน้าพวกเจ้ามาแล้วเพื่อพวกเจ้าจะได้ยำเกรง” (อัล-กุรอาน 2:183)

สู่ขวัญควาย

นิสา เชยกลิ่น , แพรวพรรณ ปาริเวสัง

NPH001-060 , สู่ขวัญ , ควาย , พิธี , พิธีกรรม , ฮ้องขวัญ , การเรียกขวัญ , สัตว์ , ใบลานก้อม

การสู่ขวัญควายซึ่งเป็นพิธีกรรมดั้งเดิมของชาวนาที่แสดงถึงความกตัญญูและขอบคุณควาย ซึ่งเป็นสัตว์คู่ชีวิตของเกษตรกรในการทำนา

พระสุนันทราช

ณัฐกาญ พัชรกิจไพบูลย์ , นิสา เชยกลิ่น

NPT009-002 , วัดท่าข้าม , นครปฐม , ใบลาน , ธรรมคดี , พุทธประวัติ , พระธรรมเทศนา , สุนนฺท , พระสุนันทราช , พระญาสุนันทราช , ภัทธกัป , อสงไขย , อสงฺเขยฺย

NPT009-002 พระสุนันทราช ฉบับวัดท่าข้าม นครปฐม
ต้นฉบับกล่าวถึง พระพุทธเจ้าทรงปรารภถึงพระสุนันทราช ทรงเล่าถึงความสงสัยในพระทัยพระองค์ พระสุนันทราชเสด็จมาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อถามปัญหา เมื่อพระพุทธเจ้าทรงตอบปัญหาแก่พระสุนันทราช ทรงบอกกุศลแห่งการสร้างหนังสือพระสุนันทราชเอาไว้ในพระพุทธศาสนา และพระสุนันทราชทรงบรรลุพระอรหันตผล