หมูเถื่อน: ตุณฑิลชาดก ฉบับไทยวน ราชบุรี

ดอกรัก พยัคศรี

RBR003-116 , วัดใหม่นครบาล , ไทยวน , เชียงแสน , ล้านนา , ราชบุรี , วรรณกรรมพื้นบ้าน , ชาดก , หมู , ตุณฑิล

"เมื่อธรรมคือ น้ำ บาปคือ เหงื่อไคล ศีลคือ กลิ่นหอมที่ไม่มีวันจางหาย"
หมูเถื่อน หรือตุณฑิลชาดก เป็นชาดกลำดับที่ 3 ในนิบาตชาดก ว่าด้วย ธรรม คือ น้ำ และบาป คือ เหงื่อไคล การได้อาบน้ำชำระเหงื่อไคลออกจากร่างกาย เท่ากับการเข้าถึงธรรมเพื่อชำระล้างบาปออกจากจิตใจ

ขั้นตอนการถือศีลอดใน ‘สมุดไทยขาว’ ของชาวมุสลิมแห่งคลองบางกอกน้อย

สุนิติ จุฑามาศ

สมุดไทยขาว , การถือศีลอด , การถือศีล , ศาสนาอิสลาม , มุสลิม , ฟิกฮ์ อัล-อิบาดะฮ์ , เราะมะฎอน

“บรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลาย การถือศีลอดนั้นได้ถูกกำหนดแก่พวกเจ้า เช่นกับเดียวที่ได้กำหนดแก่บรรดาผู้ก่อนหน้าพวกเจ้ามาแล้วเพื่อพวกเจ้าจะได้ยำเกรง” (อัล-กุรอาน 2:183)

สู่ขวัญควาย

นิสา เชยกลิ่น , แพรวพรรณ ปาริเวสัง

NPH001-060 , สู่ขวัญ , ควาย , พิธี , พิธีกรรม , ฮ้องขวัญ , การเรียกขวัญ , สัตว์ , ใบลานก้อม

การสู่ขวัญควายซึ่งเป็นพิธีกรรมดั้งเดิมของชาวนาที่แสดงถึงความกตัญญูและขอบคุณควาย ซึ่งเป็นสัตว์คู่ชีวิตของเกษตรกรในการทำนา

ตำรายา พยากรณ์

นิสา เชยกลิ่น

RBR003-054 , วัดใหม่นครบาล , ไทยวน , คำอาราธนาครู , คำสู่ขวัญ , ทำนายผัวเมีย , ทำนายวันคู่มิตร , ทำนายวันเกิดเด็ก , ดูฤกษ์ยาม , โยกม้า , โรคซาง , โรคทราง , ยาจุดซาง , ยาจุดทราง , ยาสุมกระหม่อมแก้ทราง , ยาซางแดง , ยาทรางแดง , ยาเขียวน้อย , ยาเขียวกลาง , ยาต้อ , ยาตานขโมย , ยาแก้สารพัด , ยาเด็กหัวร้อนตัวร้อน , ยาชโลมตัว , ยาเหลืองน้อย , ยาแก้ลม

RBR003-054 ตำรายา พยากรณ์ ฉบับวัดใหม่นครบาล จังหวัดราชบุรี เป็นสมุดไทย เขียนด้วยเส้นหมึกดำและดินสอ อักษรธรรมล้านนา ภาษาไทยถิ่นเหนือ เอกสารสภาพไม่สมบูรณ์ ขอบสมุดไทยเปื่อยยุุ่ยเล็กน้อย หน้าสมุดไทยบางหน้าตัวหนังสือจางหายทำให้อ่านไม่ได้ และชำรุดขาดหายไปบางส่วน เหลือจำนวน 32 หน้า ไม่ปรากฏชื่อผู้สร้าง มีภาพประกอบเป็นภาพลายเส้น เช่น นาคสมพงศ์ เป็นต้น<br />
หน้าต้นเป็นตำรายา กล่าวถึงยา เช่น ยาซาง อาการของโรค และยาสำหรับรักษาโรค ส่วนหน้าปลายนั้น กล่าวถึง ตำราดูธาตุชายหญิง ตำราสู่ขวัญ นาคสมพงศ์ เป็นต้น

พระสุนันทราช

ณัฐกาญ พัชรกิจไพบูลย์ , นิสา เชยกลิ่น

NPT009-002 , วัดท่าข้าม , นครปฐม , ใบลาน , ธรรมคดี , พุทธประวัติ , พระธรรมเทศนา , สุนนฺท , พระสุนันทราช , พระญาสุนันทราช , ภัทธกัป , อสงไขย , อสงฺเขยฺย

NPT009-002 พระสุนันทราช ฉบับวัดท่าข้าม นครปฐม
ต้นฉบับกล่าวถึง พระพุทธเจ้าทรงปรารภถึงพระสุนันทราช ทรงเล่าถึงความสงสัยในพระทัยพระองค์ พระสุนันทราชเสด็จมาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อถามปัญหา เมื่อพระพุทธเจ้าทรงตอบปัญหาแก่พระสุนันทราช ทรงบอกกุศลแห่งการสร้างหนังสือพระสุนันทราชเอาไว้ในพระพุทธศาสนา และพระสุนันทราชทรงบรรลุพระอรหันตผล

ตำราคณิตศาสตร์ ฉบับวัดบางช้างเหนือ

นิสา เชยกลิ่น , บวร สาระจันทร์

NPT006-012 , ตำราคณิตศาสตร์ , ตำราคณิต , สมุดไทยขาว , สมุดไทย , วัดบางช้างเหนือ , ตำรายา , สมุนไพร , รักษาโรค , แก้โรค , ยาแก้กษัย , ยาแก้ไข้ , ยาแก้ไข้สันนิบาต , ยาแก้ไข้เหนือ

หน้าต้นกล่าวถึง แบบคิดหน้าไม้ วิธีคิดหน้าไม้ มาตราเงินไทยโบราณ การบวกลบคูณหารทั่วไป บวกลบคูณหารของเงินไทยโบราณ การซื้อของแลกเปลี่ยนด้วยเงินไทยโบราณ
หน้าปลายกล่าวถึง ยาแก้อาการเจ็บป่วย และสูตรยาสำหรับรักษาโรคนั้นๆ อาทิ ยาแก้ไข้บำบัดไข้กำเดา ยาต้มแก้ไข้สันนิบาต ยาแก้กษัย ยาแก้กษัย กษัยเส้น กษัยกล่อน กษัยเลือดลม แก้ริดสีดวง ฯลฯ

คัมภีร์อาไภยสาลี

ดอกรัก พยัคศรี

NPT004-010 , วัดลำพญา , ตำรายา , ไข้ตักกศิลา , อีดำอีแดง , สันนิบาต , แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ , คัมภีร์ฉันทศาสตร์

แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ คัมภีร์ฉันทศาสตร์ กล่าวด้วยไข้ เขียนเป็นกาพย์ยานี 11 สมุดไทยมีการแบ่งเรื่องแตกต่างจากแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ โดยจะมีหมายเลขกำกับหัวข้อไว้แต่ละเรื่อง ด้วยสมุดไทยชำรุดเสียหายไป จึงเริ่มต้นในส่วนกลางของหัวข้อที่ 33 บันทึกยาวไปจนถึงหัวข้อที่ 50 โดยในตอนท้ายระบุไว้อย่างชัดเจนว่า “จบคัมภีร์อาไภยสาลีแต่เท่านี้แลนะท่านเอย” ซึ่งในหนังสือแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ไม่ได้ระบุไว้แบบนี้ เพียงแต่ขึ้นต้นเรื่องใหม่คือ ว่าด้วยชีพจร

อักษรไทยย่อ ในเอกสารโบราณ วัดบ้านแลง จังหวัดระยอง

ประติรพ พรหมบุตร , ทรงธรรม ปานสกุณ

วัดบ้านแลง , จันทบุรี , เอกสารโบราณ , การทำสำเนาดิจิทัล , สมุดไทย , ไทยย่อ , การวิเคราะห์ , พญาฉัททันต์ , นันโทปนันทสูตรคำหลวง

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อวิเคราะห์ เปรียบเทียบ รูปตัวอักษรไทยย่อ ทั้งพยัญชนะ สระ ของเอกสารโบราณวัดบ้านแลง เรื่องพญาฉัททันต์ กับ เรื่องนันโทปนันทสูตรคำหลวง ซึ่งถือว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ได้รับการยอมรับว่า เป็นเรื่องที่เขียนด้วยอักษรไทยย่อที่สวยที่สุด เขียนขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย โดยจะนำมาเปรียบเทียบกัน ว่าระหว่างสมัยอยุธยาตอนปลาย และรัตนโกสินทร์ตอนต้นจะมีพัฒนาการของตัวอักษรเป็นเช่นไร