ตำราคณิตศาสตร์ ฉบับวัดบางช้างเหนือ

นิสา เชยกลิ่น , บวร สาระจันทร์

NPT006-012 , ตำราคณิตศาสตร์ , ตำราคณิต , สมุดไทยขาว , สมุดไทย , วัดบางช้างเหนือ , ตำรายา , สมุนไพร , รักษาโรค , แก้โรค , ยาแก้กษัย , ยาแก้ไข้ , ยาแก้ไข้สันนิบาต , ยาแก้ไข้เหนือ

หน้าต้นกล่าวถึง แบบคิดหน้าไม้ วิธีคิดหน้าไม้ มาตราเงินไทยโบราณ การบวกลบคูณหารทั่วไป บวกลบคูณหารของเงินไทยโบราณ การซื้อของแลกเปลี่ยนด้วยเงินไทยโบราณ
หน้าปลายกล่าวถึง ยาแก้อาการเจ็บป่วย และสูตรยาสำหรับรักษาโรคนั้นๆ อาทิ ยาแก้ไข้บำบัดไข้กำเดา ยาต้มแก้ไข้สันนิบาต ยาแก้กษัย ยาแก้กษัย กษัยเส้น กษัยกล่อน กษัยเลือดลม แก้ริดสีดวง ฯลฯ

คัมภีร์อาไภยสาลี

ดอกรัก พยัคศรี

NPT004-010 , วัดลำพญา , ตำรายา , ไข้ตักกศิลา , อีดำอีแดง , สันนิบาต , แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ , คัมภีร์ฉันทศาสตร์

แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ คัมภีร์ฉันทศาสตร์ กล่าวด้วยไข้ เขียนเป็นกาพย์ยานี 11 สมุดไทยมีการแบ่งเรื่องแตกต่างจากแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ โดยจะมีหมายเลขกำกับหัวข้อไว้แต่ละเรื่อง ด้วยสมุดไทยชำรุดเสียหายไป จึงเริ่มต้นในส่วนกลางของหัวข้อที่ 33 บันทึกยาวไปจนถึงหัวข้อที่ 50 โดยในตอนท้ายระบุไว้อย่างชัดเจนว่า “จบคัมภีร์อาไภยสาลีแต่เท่านี้แลนะท่านเอย” ซึ่งในหนังสือแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ไม่ได้ระบุไว้แบบนี้ เพียงแต่ขึ้นต้นเรื่องใหม่คือ ว่าด้วยชีพจร

อักษรไทยย่อ ในเอกสารโบราณ วัดบ้านแลง จังหวัดระยอง

ประติรพ พรหมบุตร , ทรงธรรม ปานสกุณ

วัดบ้านแลง , จันทบุรี , เอกสารโบราณ , การทำสำเนาดิจิทัล , สมุดไทย , ไทยย่อ , การวิเคราะห์ , พญาฉัททันต์ , นันโทปนันทสูตรคำหลวง

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อวิเคราะห์ เปรียบเทียบ รูปตัวอักษรไทยย่อ ทั้งพยัญชนะ สระ ของเอกสารโบราณวัดบ้านแลง เรื่องพญาฉัททันต์ กับ เรื่องนันโทปนันทสูตรคำหลวง ซึ่งถือว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ได้รับการยอมรับว่า เป็นเรื่องที่เขียนด้วยอักษรไทยย่อที่สวยที่สุด เขียนขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย โดยจะนำมาเปรียบเทียบกัน ว่าระหว่างสมัยอยุธยาตอนปลาย และรัตนโกสินทร์ตอนต้นจะมีพัฒนาการของตัวอักษรเป็นเช่นไร

ตำรายา ฉบับวัดบางช้างเหนือ

นิสา เชยกลิ่น , ดอกรัก พยัคศรี

NPT006-008 , ตำรายา , โรคเลือด , ยาแก้ไข้ , ยาบำรุงกำลัง , วัดบางช้างเหนือ , นครปฐม

กล่าวถึง ชื่อโรคและยารักษาโรค อาทิ ยารักษาไข้ต่างๆ ได้แก่ ยากุนสะ ยามหาสมมิด ยาเนาวโกฐ ยารักษาโรคเลือด ได้แก่ ยาวิมูลจิต ยามหาประทาน ยาตรีทศวาช และยานัตถุ์ ได้แก่ ยาพระจันทร์ดันเมฆ ยามหานุภาพ ยาแม่หม้ายผัวร้าง ยาช้างประสานงา ยาอาไลยสงสาร ยาช้างประสานงา เป็นต้น

อานิสงส์ผ้าป่า

ดอกรัก พยัคศรี

RBR003-117 , อานิสงส์ , ล้านนา , ไทยวน , ราชบุรี , วัดใหม่นครบาล

“อานิสงส์ผ้าป่า” กล่าวถึง พระพุทธเจ้าแสดงธรรมที่มาของผ้าจีวรในสมัยพุทธกาลทั้ง 23 และอานิสงส์ของการถวายผ้าจีวร ว่ามีอานิสงส์มากทำให้แกนกลางของโลกอย่างเขาพระสุเมรุอ่อนไหวเอนอ่อนเหมือนหวายลนไฟ

คติความเชื่อและโลกทัศน์ในตำรายาจากจารึกและเอกสารโบราณ

ดอกรัก พยัคศรี

กลวิธีการเขียน , คติความเชื่อ , โลกทัศน์ , ตำรายา , จารึก , เอกสารโบราณ

“ตำรายาพื้นบ้าน” เป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นถึงองค์ความรู้ ภูมิปัญญาเรื่องการแพทย์พื้นบ้านของคนไทยในอดีตที่ถูกบันทึกไว้ในเอกสารโบราณทั้งในจารึก สมุดไทย ใบลาน ฯลฯ และยังหลงเหลืออยู่มาจนถึงปัจจุบัน ตำรายาพื้นบ้านมีรูปแบบ กลวิธีการเขียนที่เป็นเอกลักษณ์และแตกต่างจากเอกสารในหมวดอื่นๆ นอกจากนี้ยังแฝงถึงคติความเชื่อ และโลกทัศน์ของคนไทยในอดีตที่เกี่ยวข้องกับระบบการแพทย์แผนไทย

ความเชื่อในตำรายา

ดอกรัก พยัคศรี

ความเชื่อ , โลกทัศน์ , คาถา , มนต์ , พิธีกรรม , ตำรายา

ความเชื่อที่ปรากฏในเอกสารโบราณตำรายา เป็นความเชื่อที่อยู่กับคนไทยในสมัยโบราณมาช้านาน มีทั้งความเชื่อโดยทั่วไปที่คนในท้องถิ่นต่างมีร่วมกัน และความเชื่อเฉพาะในศาสตร์การแพทย์แผนไทย ความเชื่อทั่วไปที่มีร่วมกันได้แก่ ความเชื่อในสิ่งเหนือธรรมชาติ ความเชื่อในพระพุทธศาสนา ส่วนความเชื่อเฉพาะในศาสตร์การแพทย์แผนไทยนั้น ได้แก่ ความเชื่อเรื่องสาเหตุของการเกิดโรค ความเชื่อเรื่องของพิธีกรรมและคาถาอาคม

สมุนไพรรักษากายา มนต์คาถารักษาจิตใจ

ดอกรัก พยัคศรี

สมุนไพร , การรักษาโรค , มนต์คาถา , แพทย์แผนไทย

ในอดีตคนไทยมีระบบการแพทย์แผนไทยในการักษาโรค โดยใช้สมุนไพรเป็นตัวยาสำคัญในการรักษาโรค ขณะเดียวกันหากมีโรคระบาด ผู้คนเจ็บป่วยล้มตายมากมาย หรือโรคที่ยากแก่การรักษา สิ่งเหล่านี้ทำให้คนไข้มีจิตใจที่ห่อเหี่ยว ท้อแท้ สิ้นหวังกับการรักษา สิ่งที่พอจะช่วยบรรเท่าเยียวยาจิตใจให้แข็งแกร่งต่อสู้กับโรคภัยได้ ก็คือ "มนต์คาถา" ที่ใช้ควบคู่ไปกับสมุนไพรนั่นเอง