คัมภีร์ใบลานเรื่องที่นำมาศึกษาในครั้งนี้เป็นเอกสารที่เก็บรักษาไว้ที่หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข จังหวัดนนทบุรี ซึ่งได้รับบริจาคมาจากนายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์
คัมภีร์ใบลานเรื่อง NPH001-060 สู่ขวัญควาย เป็นใบลานขนาดสั้นเรียกว่า ใบลานก้อม สภาพเอกสารชำรุดเล็กน้อย ขอบลานขาดแหว่งแต่ไม่มีผลกระทบต่อการอ่าน ตัวอักษรชัดเจน จารด้วยตัวอักษรธรรมอีสาน ภาษาไทยถิ่นอีสาน
พิธีกรรมสู่ขวัญควาย เป็นการปลุกปลอบขวัญและกำลังใจ ตลอดจนเป็นการขอขมาโทษต่อควายที่ได้ใช้งานหนักหรือเฆี่ยนดีมาโดยตลอดในช่วงของการทำไร่ไถนาที่ผ่านมา โดยเนื้อหากล่าวถึงสิ่งของเครื่องใช้ที่ใช้ในการประกอบพิธีไปจนถึงขั้นตอนในการประกอบพิธี
------
ข้อมูลอ้างอิง “สู่ขวัญควาย : พิธีกรรม.” สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม 14. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์, 2542: 4778-4782.
ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/52 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา หมายเหตุ ใบลานหลุดจากผูก อ่านได้ไม่ครบฉบับ
สมุดไทยขาวบันทึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย สภาพชำรุดขาดเป็นชิ้น ไม่ครบฉบับ เนื้อหากล่าวถึงตำราห่วง มีภาพวาดลงสีสันสวยงาม
กล่าวถึงตำราแรกนา นอกจากนี้ยังมีเรื่องดำเนินพระราม, เทพจร, กามจร, นาคสมพงษ์, กรุงพาลี, ทำนายต่างๆ เช่น ทำนายหนูร้อง ทำนายแมงมุมตีอก ทำนายหนูกัดผ้า ทำนายหนูกัดตัว เป็นต้น
สมุดไทยขาวบันทึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย และอักษรขอมไทย ภาษาบาลี แทรกเล็กน้อย
ในส่วนหน้าต้น กล่าวถึงเรื่องโหราศาสตร์เป็นบทประพันธุ์ร้อยกรอง เช่น
“ วันอาทิดใหนายทับนุงแดง เสีอแสงโลหิดวัดถา
วันจันนุงข้าวผองตองตำมรา วันอังคางนุงมวงชวงฉาย
วันพุทนุงชุมพูดูดี ตามหาพิไชยรุศวัดดี
เสีอสวมกายโภกเสียรตามสี เสีอสีดุจะนุงรุงเรีอง
วันพระหัดนุงสีแสดสลับ ประดับกายแกดกอนอาภอนเหลีอง
วันศุกให้นายทับประดับเครีอง วันเสานุงดำอำไพ้ย
มาขีสีตามอัถฏวอน นุงสีเมกเหลีองอลังการ
ชอบพิไชณรงรานชานสมอน ทินณกอรมกบังบนนํพา”
หน้าปลาย เรียบเรียงเป็นบทประพันธ์ร้อยแก้ว กล่าวถึงคาถาต่าง ๆ เช่น คาถาเสกขี้ผึ้ง คาถาต่อกระดูก เป็นต้น
สมุดไทยขาวบันทึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย เนื้อหากล่าวถึง ตำราดูฤกษ์ยาม วันดีวันร้าย วันเหมาะสมที่จะกระทำกิจธุระต่าง ๆ เช่น ตำราปลูกเรือน ฤกษ์ลงเสาเข็ม การทำนายเรื่องน้ำท่าในการทำนาทำไร่ เป็นต้น
สมุดไทยขาวบันทึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย เนื้อหากล่าวถึง การทำนายทายทักฤกษ์ยาม วันเดือนปี วันดีวันร้าย โชคลาภ การทำกิจธุระต่าง ๆ ของทั้งหญิงและชาย อาทิ การทำไร่ไถนา การทำสวน การค้าขาย การทำนายคู่ครอง การฝังเสาปลูกเรือน เป็นต้น
สมุดไทยขาวเขียนด้วยอักษรไทย ภาษาไทย ลายมือข้างค่อนข้างหวัด เนื้อหากล่าวถึง การรักษาโรคต่าง ๆ เช่น ตำรารักษาโรคเกี่ยวกับตาและฝี เช่น ต้อตาแมว ต้อเกล็ดกะดี่ ต้อลำไย ต้อเตด ต้อแดท ต้อก้นหอย ยานัตถุ์ต้อลม ยานัตถุ์ชมพูลอย ยาสุมแก้ต้อมอดทั้งปวง ไข้ออกฝี ยากระทุ้งฝี ยาดับพิษฝี ยาแก้ต้อ ยาแก้เสลด ยาเขียวใหญ่ ยาแก้คุณ ยาแก้เส้น ยาหืดมองคร่อ ยาแก้ฝีภายใน ยาแก้สันนิบาตเลือดดีเดือด ยาแก้ลม ยาลมเทพจร เป็นต้น นอกจากตำรายาแล้วยังกล่าวถึงตำราโหราศาสตร์ สำหรับดูฤกษ์ยามอีกด้วย
หมายเหตุ : ในส่วนของหน้าปลายมีการหมุนหน้าสมุดไทยใหม่ เพื่อให้ผู้ใช้งานอ่านเอกสารและสามารถเรียงเนื้อหาให้ง่ายและสะดวกขึ้น
