เอกสารโบราณ

หัวเรื่อง : ตำราเวชศาสตร์

พบผลลัพธ์ทั้งหมด 291 รายการ (33 หน้า)

PBI001-012 ตำรายา

ตำราเวชศาสตร์
วัดโคก , เพชรบุรี , โรค , ไข้ , ความเจ็บป่วย , สมุนไพร , การรักษา , อติสาร , อภัยสันตา , ปถมจินดา

สมุดไทยขาว เขียนด้วยอักษรไทย ภาษาไทย และอักษรขอมไทย ภาษาบาลีแทรกเล็กน้อย กล่าวถึงคัมภีร์รักษาโรคต่าง ๆ เช่น คัมภีร์อภัยสันตา คัมภีร์ปถมจินดา คัมภีร์อติสาร ซึ่งในหน้าต้นเขียนเป็นร้อยกรอง ตัวอย่างเช่น “อาทิดทรางไฟยสำคัน ทรางนำอรรยจรรณั ทรางแดงนันอังคาน อันพุดสกอเกอกาน ครุอนบนดานกำเนีดนัน ทรางฅาวี อันสุกทรางเสารี ทรางโจนนันนีมี กำเนีดประจำต่ามอรร” (อาทิตย์ซางไฟสำคัญ ซางน้ำอัศจรรย์ ซางแดงนั้นอังคาร อันพุธสกอเกอกาน ครุวันบนดานกำเนิดนั้น ซางคาวี อันศุกร์ซางเสาร์ ซางโจรนั้นนี้มี กำเนิดประจำตามวัน- ภาษาไทยปัจจุบัน) และ “จบคำพีนึง แต่เทานี จบเดือนสิบแรมสิบ 3 คำ วันอังคารตะวันบ่ายบ่อยนึง” (จบคัมภีร์นี้แต่เท่านี้ จบเดือนสิบ แรม 13 ค่ำ วันอังคารตะวันบ่ายบ่อยหนึ่ง-ภาษาไทยปัจจุบัน) จากนั้นเป็นข้อความร้อยแก้ว "๏ นาตำกำพีขาวดีงเกสาแล" (หน้าต้น คัมภีร์ขาวดึงเกสาแล-ภาษาไทยปัจจุบัน)

PBI001-010 ตำรายา

ตำราโหราศาสตร์ , ตำราเวชศาสตร์
สมุดไทยขาว , โรค , สมุนไพร , ไข้ , ความเจ็บป่วย , ต้อตาแมว , ต้อเกล็ดกะดี่ , ต้อลำไย , ต้อ , ต้อก้นหอย , ยานัตถุ์ต้อลม , ยานัตถุ์ชมพูลอย , ยาสุมแก้ต้อมอดทั้งปวง , ไข้ออกฝี , ยากระทุ้งฝี , ยาดับพิษฝี , ยาแก้ต้อ , ยาแก้เสลด , ยาเขียวใหญ่ , ยาแก้คุณ

สมุดไทยขาวเขียนด้วยอักษรไทย ภาษาไทย ลายมือข้างค่อนข้างหวัด เนื้อหากล่าวถึง การรักษาโรคต่าง ๆ เช่น ตำรารักษาโรคเกี่ยวกับตาและฝี เช่น ต้อตาแมว ต้อเกล็ดกะดี่ ต้อลำไย ต้อเตด ต้อแดท ต้อก้นหอย ยานัตถุ์ต้อลม ยานัตถุ์ชมพูลอย ยาสุมแก้ต้อมอดทั้งปวง ไข้ออกฝี ยากระทุ้งฝี ยาดับพิษฝี ยาแก้ต้อ ยาแก้เสลด ยาเขียวใหญ่ ยาแก้คุณ ยาแก้เส้น ยาหืดมองคร่อ ยาแก้ฝีภายใน ยาแก้สันนิบาตเลือดดีเดือด ยาแก้ลม ยาลมเทพจร เป็นต้น นอกจากตำรายาแล้วยังกล่าวถึงตำราโหราศาสตร์ สำหรับดูฤกษ์ยามอีกด้วย

หมายเหตุ : ในส่วนของหน้าปลายมีการหมุนหน้าสมุดไทยใหม่ เพื่อให้ผู้ใช้งานอ่านเอกสารและสามารถเรียงเนื้อหาให้ง่ายและสะดวกขึ้น

PBI001-009 ตำรายา

ตำราเวชศาสตร์
ใบลานก้อม , ลานดิบ , ยา , ไข้ , โรค , สมุนไพร , ยาแก้คลั่งแก้มั่ว , ยาแก้ไข้อีดำอีแดง , ยาแก้สะอึก , ยารุเลือด , ยาปวดคัดหัวเหน่า , ยาแก้พิษทั้งปวง , ยาแก้ไข้มหาเมฆ , ยาแก้คลั่ง , ยาแก้ไข้ตีนมือเย็น , ยาแก้ไข้กำเดา , ยาแก้ไข้เหนือ , ยาครอบไข้ , ยาแก้น้ำลายเหนียว , ยาอมแก้กาฬ , ยาแก้อาเจียน , ยาแก้สลบ , ยาแก้กระหายน้ำ , ยาแก้บุพโลหิต , ยาแก้กระโดง , ยาแก้เมื่อกระดูก , ยาแก้ลมตีนเป็นเหน็บ , ยาต้มคุดทะราด , ยาต้มไข้สันนิบาต , ยาประสานเนื้อ , ยาต้มทุเลาธาตุ , ยามหาคงคา , ยาแก้สวิงสวาย

คัมภีร์ใบลานกล่าวถึง ตำรายารักษาโรคต่าง ๆ เช่น ยาแก้คลั่งแก้มั่ว ยาชโลม ยาแก้ไข้อีดำอีแดง ยาแก้สะอึก ยารุเลือด ยาปวดคัดหัวเหน่า ยาแก้พิษทั้งปวง ยาแก้ไข้มหาเมฆ ยาแก้ร้อนอกร้อนใจ ยาแก้คลั่ง ยาแก้เสมหะ ยาแก้นอนไม่หลับ ยาแก้เจ็บคอ ยาแก้ปากซีด ยาแก้ปวดศีรษะ ยาแก้ไข้จุกท้องขึ้น ยาแก้งูขบ ยาแก้ไข้ตีนมือเย็น ยาแก้ไข้กำเดา ยาแก้ไข้เหนือ ยาครอบไข้ ยาแก้น้ำลายเหนียว ยาอมแก้กาฬ ยาแก้อาเจียน ยาแก้สลบ ยาแก้กระหายน้ำ ยาแก้บุพโลหิต ยาแก้กระโดงทั้ง 5 ยาแก้เมื่อกระดูก ยาแก้ลมตีนเป็นเหน็บ ยาต้มคชราช (คุดทะราด) ยาต้มไข้สันนิบาต ยาประสานเนื้อ ยาต้มทุเลาธาตุ ยามหาคงคา ยาแก้สวิงสวาย ยาชัณสูตร ยาแก้ไข้ตาเหลือง เป็นต้น

สภาพคัมภีร์ใบลาน ไม่สมบูรณ์ ขาดจากผูก อังกาเรียงสระแบบไทย บางแผ่นขาดแหว่งส่วนที่เป็นอังกา

PBI001-008 ตำรายา

ตำราเวชศาสตร์
วัดโคก , เพชรบุรี , ไข้ , ความเจ็บป่วย , สมุนไพร , การรักษา , โรค , รักทึบ , คัมภีร์ปรีญาณสูตร

คัมภีร์ใบลานขนาดสั้น จารด้วยอักษรขอมไทย ภาษาบาลี และอักษรไทย ภาษาไทย ในส่วนของอักษรขอมไทย สลับกับอักษรไทย เป็นการเขียนบาลีร้อยพบเพียงเล็กน้อย จากนั้นจารด้วยอักษรไทย ภาษาไทย

เนื้อหาของคัมภีร์ใบลานฉบับนี้อยู่ในหมวดเวชศาสตร์ กล่าวถึงคัมภีร์ปรีญาณสูตร แก้ธาตุพิการ แก้ปวดศีรษะ แก้กระหายน้ำแก้ร้อนใน แก้ปวดเมื่อยร่างกาย แก้ดีแตก แก้ลงแก้ราก เป็นต้น

PBI001-002 ตำราสรรพคุณ

ตำราเวชศาสตร์
วัดโคก , เพชรบุรี , ไข้ , ความเจ็บป่วย , สมุนไพร , การรักษา , ตาอักเสบ

เอกสารโบราณเป็นคัมภีร์ใบลานขนาดสั้น ชื่อเรื่อง ตำราสัพะคูน กล่าวถึง ตำรับยาและการรักษาโรคต่าง ๆ เช่น “วัน ๑ บดขิง วัน ๒ บดแห้วหมู วัน ๓ บดพิลังกาสา ถ้ามิได้เอาลูกตุมกาเครือ วัน ๔ บดขมิ้นอ้อย วัน ๕ บดพริก วัน ๖ บดดีปลี วัน ๗ บดใบสะเดา เมือ่จะประสมกันจึงเอามูตรวัวดำคุการด้วยกันบดจงละเอียด ปั้นเป็นแม่งตากในร่ม ถ้าแห้งแล้วจึงชูมด้วยพระคาถานี้เสกด้วย สักกัตวา ๔๕ คาบ เสกด้วย สัพพาสี ๔๕ คาบ แลพลีจงดีคำนับแล้วใช้เถิด ถ้าเจ็บตา ฝนด้วยน้ำแรมคืนใส่หายแล ฯ”

BKK001-031 ตำราฝีดาษและแผนเดือน

ตำราเวชศาสตร์
วัดหนัง , วัดหนังราชวรวิหาร , พิพิธภัณฑ์วัดหนัง , สมุดไทย , เอกสารโบราณ , ฝี , ฝีดาษ , ไข้ทรพิษ , ไข้หัว , แผนเดือน , แผนเส้น , ภาพคน , คน , ตำแหน่งโรค , ยันต์

ตำรายาเรื่องฝีดาษ โรคฝีดาษ มีหลายชื่อเรียก เช่น ไข้ทรพิษ ไข้หัว เป็นต้น หน้าต้นมีข้อความว่า “ตำราแผนเดื้อน ม˝อพูมสางไว้ยในพระศาสนา ให้ยสืบดสบุตรไปคางหน้า ขอให้ท้นศาตะหนาพระษีรอาร พระนี้ภารอย่าแคล้วเลย ณบ้ตไจโยโหตุ ฯ” ทำให้ทราบว่านอกจากตำราฝีดาษแล้วยังมีตำราแผนเดือนของหมอพูมและภาพรูปคนพร้อมตำแหน่งที่เกิดฝี ชื่อเรียกฝี และความอันตรายของฝีชนิดนั้น ส่วนหน้าปลายหน้าหลัง 3 หน้าสุดท้ายเขียนกลับหัว

NPT010-016 ตำราคาถา และตำรายา

ตำราไสยศาสตร์ , ตำราเวชศาสตร์
ยันต์ , คาถา , ยา , ไสยศาสตร์ , เวชศาสตร์ , สมุนไพร

สมุดไทยเรื่อง NPT010-016 ตำราคาถาและตำรายา ฉบับวัดสำโรง จ.นครปฐม เป็นสมุดไทยขาวตัวอักษรขอมไทย, ไทย ภาษาบาลีและภาษาไทย เขียนด้วยเส้นหมึกสีดำ ลายมือที่ปรากฏในสมุดไทยมี ๒ ลายมือแตกต่างอย่างเห็นได้ชัด ลายมือแรกเขียนตัวอักษรขอมไทยได้บรรจง สวยงาม ส่วนลายมือที่สองค่อนข้างหวัด สันนิษฐานว่าในหน้าต้นที่เขียนเกี่ยวกับเรื่องตำราคาถานั้นถูกเขียนขึ้นมาก่อนซึ่งไม่ได้เขียนจนหมดฉบับ จากนั้นถูกนำไปเขียนเรื่องตำรายาภายหลัง สมุดไทยขาวฉบับนี้ไม่ครบฉบับ หน้าต้นและหน้าปลายขาดหายไปเป็นที่น่าเสียดายมาก บางตำแหน่งมีรอยน้ำซึมทำให้ตัวอักษรลบเลือนไปเล็กน้อย หน้าต้นกล่าวถึง คาถาปถมํ คือ การอุบัติของพระเจ้าทั้ง ๕ พระองค์ การบำเพ็ญบารมีจนถึงสูญนิพพาน คาถาต่างๆ ทั้งคาถาเมตตามหายนิยม คาถาอยู่ยงคงกระพัน คาถาต่อกระดูก เป็นต้น หน้าปลายเป็นตำรายา กล่าวถึง คัมภีร์โรคนิทาน เป็นชื่อของคัมภีร์ที่ว่าด้วยเหตุและสมุฏฐานของโรค โรคที่เกิดจากธาตุทั้งสี่พิการ (ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธาตุ อาโปธาตุ) และสูตรยารักษาโรคนั้นๆ เช่น อาโปพิการ ร่างกายขาวซีด ง่วงซึม รักษาด้วย เจตมูลเพลิงแดง ๑ ลูกผักชี ๑ เปลือกมูกมัน ๑ ก็ทำเป็นผงละเอียดละลายน้ำร้อนกินแก้โรค เป็นต้น

BKK001-016 ตำรายาและยันต์

ตำราไสยศาสตร์ , ตำราเวชศาสตร์
วัดหนัง , วัดหนังราชวรวิหาร , พิพิธภัณฑ์วัดหนัง , สมุดไทย , เอกสารโบราณ , สมุนไพร , ยันต์ , โองการพระอินสอน

หน้าต้นเป็นตำรายาระบุชื่อเจ้าของว่า ตาอินสอน อยู่สุงเมืองละคอน กล่าวถึงยาต่างๆ อาทิ โองการพระอินสอน ยาถ่ายเลือด ฯลฯ และลายไทยวาดด้วยดินสอ ส่วนหน้าปลายเป็นภาพยันต์ หมายเหตุ ต้นฉบับภาพยันต์กลับหัว

PBI001-001 คัมภีร์มุตคาต ว่าด้วยโรค 32 ประการ

ตำราเวชศาสตร์
วัดโคก , เพชรบุรี , โรค , โรคของบุรุษ , มุกกิต , มุกคาต , ชำรั่ว , ไส้เลื่อน , ไส้ด้วน , ไส้ลาม , ปวดเบา , ฝี , ปัตคาต

เอกสารโบราณเป็นคัมภีร์ใบลานขนาดสั้นเกี่ยวกับตำราเวชศาสตร์ ขึ้นต้นด้วยคาถาบาลี อักษรขอมไทย ภาษาบาลี จากนั้นกล่าวถึงโรคต่าง ๆ 32 ประการ อาการและสมุนไพร มีแทรกข้อความว่า “ตำรายาหุงเลกเปนทองเปนเงินเปนเลกยูคางนากรอบเลกอันไดยเปนเลก ๒ อันนันเปนเลกยาวิเสดนักแล ฯ“