สมุดไทยดําเรื่อง “ตําราปักขคณนา” ฉบับนี้เป็นตําราการคํานวณปฏิทินทางจันทรคติที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ทรงคิดค้นและนิพนธ์ขึ้น ปักขคณนา คือการนับปักษ์๒ หรือนับวันในรอบครึ่งเดือนของข้างขึ้น ข้างแรม ซึ่งเป็นวิธีการนับปักษ์ที่มีความแม่นยําสูงมาก เนื่องจากปฏิทินจันทรคติฆราวาส หรือปฏิทินจันทรคติราชการมักจะมี ความคลาดเคลื่อนได้ภายในปี ไม่ว่าจะกําหนดอย่างไรก็ตาม การกําหนดนั้นทําได้อย่างมากคือ คลาดเคลื่อนน้อยที่สุดภายในปี ดังนั้นพระองค์จึงมีพระบรมราชานุญาตให้นําการคํานวณปักขคณนานั้นไปใช้ทําปฏิทินพระทุกปี แทนที่ปฏิทินฆราวาส
สมุดไทยดำ เขียนด้วยเส้นดินสอขาว บันทึกเป็นอักษรไทย ภาษาไทย และอักษรขอมไทย ภาษาบาลีปะปนเล็กน้อย หน้าต้นกล่าวถึงคาถาต่าง ๆ เช่น คาถาพลิกแผ่นดินหงาย สำหรับใช้แก้ต่างให้ศาล ให้เอาใบมะขามมาเคี้ยวกินพลางเสกไปกินไปพลางเจรจากับโจทก์จำเลยก็จะแพ้ให้เรา เป็นต้น หน้าปลาย เขียนกลับหัว
หน้าปลายกลับหัว
