งานประชุมวิชาการระดับชาติ เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ ประจำปี 2568 เอกสารตัวเขียนไท(ย): ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งอื่น”

วันที่ 4-5 สิงหาคม 2568 ณ หอประชุม ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

          เอกสารตัวเขียน (manuscript) อันได้แก่ คัมภีร์ใบลาน สมุดฝรั่ง หนังสือสมุดไทย หรือมีชื่อเรียกตามความนิยมของท้องถิ่นนั้น ๆ อาทิ สมุดข่อย พับสา หนังสือบุด สะท้อนให้เห็นถึงมรดกทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของผู้คนนับตั้งแต่สมัยโบราณในประเทศไทยและภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอกสารตัวเขียนเหล่านี้นับเป็นข้อมูลขั้นปฐมภูมิสำหรับการศึกษาค้นคว้าวิจัยด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดี วรรณกรรม ภาษาศาสตร์ มานุษยวิทยา และคติชนวิทยา ทั้งสะท้อนให้เห็นถึงความหลากหลายของตัวอักษร พัฒนาการของการเปลี่ยนแปลงรูปแบบตัวอักษร และพัฒนาการด้านอักขรวิทยาที่นิยมใช้ในท้องถิ่นนั้น ๆ  เอกสารโบราณจึงถือว่าเป็นเป็นแหล่งข้อมูลชั้นต้นสำหรับศึกษารากความเป็นชาติ ความนิยม และระบบวิธีคิดต่าง ๆ ที่ถูกส่งทอดจากอดีตมาจนถึงปัจจุบัน

          งานประชุมวิชาการระดับชาติ เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ ประจำปี 2568 ในหัวข้อ “เอกสารตัวเขียนไท(ย) : ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งอื่น” ขอเชิญนักวิชาการ นักศึกษา บุคลากรด้านวัฒนธรรม และผู้สนใจ ส่งบทความเพื่อนำเสนอในหัวข้อที่สอดคล้องกับงานเสวนาวิชาการ โดยมีประเด็นที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

1. เอกสารตัวเขียนไท(ย): มนุษย์กับภาษา ศาสนา ความเชื่อ ภูมิปัญญา และธรรมชาติ

          ประเด็นนี้มุ่งเน้นให้เห็นว่าเอกสารตัวเขียนมิได้เป็นเพียงเครื่องมือบันทึกภาษาเท่านั้น แต่ยังสะท้อนเรื่องราวในหลายมิติ อาทิ ภาษา ศาสนา ความเชื่อ ศาสนา พิธีกรรม และแนวคิดทางจิตวิญญาณ ไปจนถึงสิ่งแวดล้อมและธรรมชาติ ที่มีผลต่อโครงสร้างทางสังคมและวัฒนธรรมตั้งแต่อดีตและส่งทอดมาจนถึงปัจจุบัน เช่น

• -การศึกษาพัฒนาการของภาษาและตัวอักษร การเปลี่ยนแปลงคำศัพท์และไวยกรณ์ อิทธิพลทางภาษาที่ได้รับอิทธิพลมาจากภาษาอื่น เป็นต้น
• -การศึกษาด้านกายภาพของใบลานและสมุดไทย เช่น การศึกษาชนิดของใบลาน ประเภทของหมึกที่ใช้ เป็นต้น
• -เอกสารตัวเขียนที่เป็นคัมภีร์ทางศาสนาไม่ว่าจะเป็นศาสนาพุทธ ศาสนาคริสต์ และศาสนาอิสลาม  เช่น พระไตรปิฎก คัมภีร์มหาชาติคำหลวง คัมภีร์อัลกุรอาน หลักปฏิบัติทางศาสนาอิสลาม รวมไปถึงตำนานพื้นบ้านที่ผสานเข้ากับความเชื่อดั้งเดิม เช่น ตำนานพระพุทธบาท ตำนานพญาคันคาก ตำนานน้ำท่วมโลก ตำนานพระธาตุพนม ตำนานอุรังคธาตุ เป็นต้น
• -เอกสารตัวเขียนที่เกี่ยวกับความเชื่อและจิตวิญญาณ เช่น ตำราพรหมชาติ การทำนายทายทักเคราะห์หามยามร้าย การดูฤกษ์ยามการทำกิจธุระ ตำราโหราศาสตร์สัตว์ที่ใช้พฤติกรรมสัตว์ทำนายเหตุการณ์ ตำราพรหมชาติที่เชื่อมโยงสัตว์กับดวงชะตาและโชคชะตาของมนุษย์ ตำรายันต์ที่ใช้รูปสัตว์ในคาถาป้องกันภัย เป็นต้น
• -เอกสารตัวเขียนที่เกี่ยวกับสิ่งเหนือธรรมชาติ เช่น ตำราไสยศาสตร์ที่กล่าวถึงอำนาจของวิญญาณ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ พิธีกรรมการปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย คาถาและมนต์ต่าง ๆ เป็นต้น
• -เอกสารตัวเขียนที่เกี่ยวกับธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ ระบบนิเวศวิทยา พืชพรรณต่าง ๆ ผ่านการบันทึกคัมภีร์และตำรา เช่น ตำราแรกนาที่กล่าวถึงการทำนา ตั้งแต่การลงต้นกล้าจนถึงการเก็บเกี่ยว ปฏิทินจันทรคติที่ใช้กำหนดเวลาปลูกข้าว ทำไร่ทำสวน การระบุวันดีวันร้ายในการทำไร่ไถนา ตำรายากล่าวถึงชื่อสมุนไพรและสรรพคุณในการรักษาโรค เป็นต้น

2. เอกสารตัวเขียนไท(ย): มนุษย์กับโลกสมัยใหม่ สิ่งประดิษฐ์ และนวัตกรรม

          ประเด็นนี้มุ่งเน้นให้เห็นว่า โลกสมัยใหม่ เทคโนโลยีและนวัตกรรมต่าง ๆ เข้ามามีบทบาทในการดำรงชีวิตของผู้คนมากขึ้น การนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่ออำนวยความสะดวกสบายให้แก่ผู้คนในด้านต่าง ๆ การนำเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้กับงานด้านเอกสารตัวเขียนก็เป็นสิ่งที่เริ่มพบได้ทั่วไป เช่น

• -ความท้าทายในการอนุรักษ์ ศึกษา และเผยแพร่เอกสารตัวเขียน เช่น แนวทางการศึกษาและอนุรักษ์ในสถาบันการศึกษา การพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนเอกสารตัวเขียน การศึกษาการเปลี่ยนแปลงวัสดุดิบที่มีผลต่อการผลิตใบลาน สมุดไทย เป็นต้น
• -การสร้างฐานข้อมูลออนไลน์ การใช้ AI และ OCR (Optical Character Recognition) ในการถอดความอักษรโบราณ
• -การพัฒนารูปแบบการเรียนรู้ผ่าน VR (Virtual Reality) และ AR (Augmented Reality) เพื่อให้คนรุ่นใหม่เข้าถึงข้อมูลได้ง่าย
• -การใช้ Blockchain ในการเก็บรักษาและตรวจสอบต้นฉบับเอกสารตัวเขียน
• -การพัฒนาฟอนต์และระบบการพิมพ์ที่รองรับอักษรโบราณ
• -การพัฒนาเครื่องต้นแบบในการทำสำเนาดิจิทัลใบลาน
• -การนำองค์ความรู้สมุนไพรจากตำรายามาพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์

3. เอกสารตัวเขียนไท(ย): มนุษย์กับสายมู และเศรษฐกิจสร้างสรรค์

          “สายมู” คือ กลุ่มคนที่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับความเชื่อทางไสยศาสตร์ เครื่องรางของขลัง ศาสตร์พยากรณ์ การเสริมดวงในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ การเปลี่ยนชื่อนามสกุล เบอร์โทรศัพท์มือถือ การไหว้พระขอพรเสริมโชคลาภ ขณะเดียวกัน ก็มีการผสานองค์ความรู้ดั้งเดิมภูมิปัญญาเข้ากับธุรกิจและนวัตกรรมเกิดเป็นเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เช่น

• -การออกแบบฟอนต์อักษรโบราณและลวดลายอันเป็นภูมิปัญญาในเอกสารตัวเขียนมาพัฒนาผลิตภัณฑ์  เช่น อาหาร ยันต์แบบสกรีนบนเสื้อ เครื่องประดับ และของตกแต่ง เป็นต้น
• -การออกแบบเครื่องรางของขลังให้เข้ากับรสนิยมของคนสมัยใหม่ เช่น สร้อยคอพญานาค พวงกุญแจเสริมดวง วอลเปเปอร์เสริมดวง สร้อยข้อมือยันต์ เป็นต้น
• -การจัดทำยันต์โบราณ เช่น ยันต์มหาเสน่ห์ ยันต์กันภัย ยันต์ค้าขาย เป็นต้น
• -การจัดทำพิธีสะเดาะเคราะห์ต่อชะตาชีวิตที่ต่อยอดองค์ความรู้จากตำราโบราณ
• -แอปพลิเคชันทำนายดวงที่ใช้ตำราโหราศาสตร์เป็นฐานข้อมูล
• -การพัฒนาเส้นทางท่องเที่ยวโดยการผูกโยงกับตำนานที่ปรากฏในเอกสารตัวเขียน

กำหนดเวลา             

ช่องทางการส่งบทคัดย่อ

ผู้สนใจกรอกแบบฟอร์มบทคัดย่อ ทาง www.sac.or.th ข่าวประชาสัมพันธ์ และส่งมาที่อีเมล  manuscripts2025@sac.or.th